تنها راه حل کوتاه مدت ترافیک تهران - کد الکترونیک

کرونا باعث شده عادت ناگزیر به استفاده از ماشین شخصی توسعه یابد و دستگاه های ذی ربط نیز از قبل فکری به حال این شرایط نکرده اند. بررسی ها نشان می دهد این روز ها نسبت به روز های مشابه دو سال قبل، حجم تردد خودرو ها در معابر تحت کنترل دوربین ها از 20 تا 50 درصد افزایش را به خود می بیند؛ آن هم در حالی که هنوز به مرحله بازگشایی مدارس و دانشگاه ها نرسیده ایم. اگر تردد دانش آموزان، معلمان، دانشجویان و خانواده آن ها به این ترافیک اضافه شود، خدا می داند شاهد چه وضعی در خیابان ها خواهیم بود.

با سرمای هوا هم که همیشه استفاده از ماشین شخصی را افزایش می دهد، نیاز به پیشگویی نیست که بدانیم زمستان امسال به طرزی احتمالا بی سابقه، شلوغ و آلوده خواهد شد. این مشکل هیچ راه حل قطعی و دائمی ندارد، مگر اینکه شهر از این حالت خودرومحور خارج شود، ظرفیت حمل ونقل عمومی توسعه یابد و با آنلاین شدن خدمات و ارتباطات، نیاز به این اندازه تردد در معابر کاهش یابد.

شهرداری از سال های قبل برای این هدف ها تلاش کرده، اما به دلایل مختلف، کار بسیار کند پیش رفته است. دولت هم حمایت چندانی نکرده و تأمین واگن و اتوبوس برای تهران عملا به منابع شهرداری محدود شده است که قطعا کافی نیست. اگر کسی این روز ها وعده بدهد که به زودی تعداد درخور توجهی اتوبوس وارد تهران می شود یا حتی در دو، سه سال آینده واگن به متروی تهران اضافه می شود، وعده واهی و چک بی محل داده است.

این کار ها جز با برنامه ریزی بلندمدت، تأمین منابع مالی مورد نیاز و رفع موانع خرید و تأمین کالا ازجمله تحریم های خارجی و قوانین خودتحریمگر داخلی ممکن نیست. پس به بیان تئوریک، فعلا امکانی برای مدیریت کردن تولید ترافیک نداریم و صرفا می توانیم توزیع ترافیک را مدیریت کنیم.

بیشتر راه حل های کوتاه مدت نیز عملا کم تأثیر و بی فایده هستند. راه حل هایی مثل تغییر ساعت طرح ترافیک، حدبیشتر تأثیرات موضعی، مقطعی و محدود به معابر مرکزی شهر خواهند داشت. با چند صد اتوبوسی که در یکی، دو سال گذشته خریداری شد و به تدریج وارد شبکه شده اند یا می شوند نیز مسئله ای حل نمی شود.

محدودکردن کسب وکار ها یا حضوری نشدن آموزش هم دیگر ممکن نیست. در واقع ما برای مدیریت توزیع ترافیک نیز ظرفیت و منابع چندانی در اختیار نداریم؛ چه در حوزه زیرساخت های معابر، چه زیرساخت های دسترسی و چه زیرساخت های تجهیزات. تنها چیزی که در دسترس ماست و می توانیم مدیریتش کنیم، زمان است؛ فقط شاید بتوانیم توزیع را در طول شبانه روز بیشتر کنیم تا ترافیک کمتر شود.

به این ترتیب تنها راه حلی که برای کوتاه مدت باقی می ماند و البته اجرای آن نیاز به جسارت مدیریتی دارد، دستکاری ساعات فعالیت های مختلف به منظور جابه جا کردن ترافیک آموزشی، اداری و تجاری است. این راه حل به طور تعیین یعنی اقداماتی از نوع شناورسازی ساعت کار ادارات، تغییر زمان فعالیت مدارس، اجازه فعالیت دیرهنگام و شبانه به کسبه، ایجاد جاذبه برای انتقال ترافیک صبحگاهی و عصرگاهی به ظهر و شب و قبل از همه این ها رفع محدودیت تردد شبانه.

اما متأسفانه باید تکرار کنم چنین تصمیماتی نیاز به درایت و جسارت مدیران دارد که متأسفانه خبری از آن نیست. مدیران کشور به علت پشتوانه ضعیف مردمی، افول سرمایه اجتماعی و نداشتن وزانت و اعتبار علمی و تجربی، از اعتماد به نفس لازم برای اخذ تصمیمات درست و مؤثر برخوردار نیستند. نتیجه این می شود که با مسائل کلان، بدون تصمیم و باری به هر جهت روبرو می شوند. مصداق این شرایط انفعال و بی تصمیمی در تصمیم گیران، ادامه اجرای طرح ممنوعیت تردد شبانه است.

تقریبا برای همه تعیین شده که این ممنوعیت هیچ تأثیر مهمی بر مهار کرونا ندارد. تقریبا همه کارشناسان و بیشتر مردم می دانند که این ممنوعیت اساسا جز در محدوده های مرکزی شهر (طرح ترافیک و طرح کاهش) که دوربین های پلاک خوان نصب شده است، قابل اجرا و کنترل نیست. در مقابل، برای همه روشن است که این ممنوعیت چه تأثیر مخربی بر کسب و کار هایی که به خصوص متناسب با ساعات پایانی شب هستند، گذاشته است.

همه می بینند که این ممنوعیت باعث شده ترافیک ساعات پایانی به ساعات عصرگاهی منتقل شود. مسئولان هم مثل مردم می فهمند که این طرح در هیچ جهت و جنبه ای موجه و قابل دفاع و ادامه نیست؛ با این حال نمی توانند برای توقف آن تصمیم بگیرند. به هر حال، راه حل کوتاه مدتی که برای ترافیک ماه های پیش رو می توان پیشنهاد کرد، این است که اولا ساعات کار بخشی از ادارات به صبح زود یا بعدازظهر جابه جا شود یا ادارات دو شیفت شوند.

ثانیا شبیه همین برنامه برای مدارس اجرا شود و اصرار به شروع به کار از ساعت هشت صبح کنار گذاشته شود یا آنکه آمد و رفت دانش آموزان مقاطع مختلف در ساعات متفاوتی انجام گیرد. ثالثا محدودیت هایی که به لحاظ زمانی برای فعالیت مغازه ها و پاساژ ها برقرار شده، برداشته شود.

رابعا اقدامات جدی برای احیای زیست شبانه یا به تعبیری شهر شب بیدار انجام گیرد تا بخشی از نیاز های عبور و مرور شهروندان به ساعات تاریکی شب منتقل شود. واضح است که رسیدن به چنین تصمیماتی سخت و اجرای آن ها سخت تر است؛ هم دانش و درایت می خواهد و هم شجاعت و مدیریت. اما اگر بناست گرهی از کار شهر و شهروندان در ماه های آینده باز شود، راه حل همین هاست؛ و اگر نه، بدانیم که روز های سختی در پیش است.