آغاز عصر تلویزیون در ایران - کد الکترونیک

نام جعبه ای که تصویر من را در آن می بینید تلویزیون است منوچهر نوذری مجری و هنرپیشه فقید در مصاحبه ای گفته بود نخستین مجری تلویزیون بوده که زمانی که مقابل دوربین قرار گرفته،این جمله را خطاب به بینندگان گفته است، بینندگانی که بعضی با چشمانی شگفت زده به تصویر نه چندان واضح صفحه شیشه ای چشم دوخته بودند و در ذهنشان به این فکر می کردند که این جعبه چطور کار می کند؛ جعبه ای که تا سال ها ابزاری شگفت انگیز برای مردم بود.

شمایل جعبه جادویی شامل یک جعبه چوبی بزرگ و پایه دار با شیشه ای محدب و در های لولایی و قفلی طلایی بود که در سال های انتهایی دهه سی به ابزاری لوکس و پراهمیت در زندگی مردم تبدیل شد و به مرور جای خود را در خانه ها باز کرد.

در میان خاطرات آن سال ها می توان روایت هایی از تعجب افراد مسن از حضور یک غریبه در خانه، چادر سر کردن مادربزرگ مقابل تلویزیون و تجمع همسایه ها و بچه ها در تنها خانه محله که صاحب تلویزیون بود را مرور کرد. جعبه جادو، مردم آن سال ها را با دنیایی شگفت انگیز و سرگرم کننده روبرو کرده بود، دنیایی که درک مختصات آن تا حدودی برایشان غیرممکن بود.

خیلی زود تلویزیون های سیرا، فیلیپس و بلر تبدیل به رسانه ای تأثیرگذار در خانه مردم ایران شدند. در میان اسناد و آگهی هایی که در رسانه های مکتوب آن سال ها وجود دارد، ردپای آموزش استفاده از جعبه جادو به چشم می خورد. آگهی هایی که نشان می دهد مردم حتی پس از خرید تلویزیون هم با نحوه کار با آن آشنا نبودند.

زمزمه های تأسیس تلویزیون از ابتدای دهه سی به گوش می رسید، اما دولت و مجلس به نتیجه واحدی نمی رسیدند، در نهایت حبیب ثابت پیروز شد در نیمه دوم این دهه مجوز ورود نخستین فرستنده تلویزیونی را بگیرد؛ فرستنده ای که ابتدا در تهران و بعد آبادان و اهواز شروع به فعالیت کرد.

اما تیرماه 1337 مجلس قانونی را تصویب کرد که بر اساس آن به او اجازه داده می شد فرستنده تلویزیونی پایتخت را زیر نظر وزارت پست و تلگراف در تهران نصب کند و برای پوشش اخبار و انجام تبلیغات تابع مقررات اداره انتشارات و رادیو باشد. چند ماه بعد از تصویب این قانون، عصر روز 11 مهر نخستین شبکه تلویزیون خصوصی ایران با نام تلویزیون ایران که به تلویزیون ثابت معروف شد و بعضی آن را با نام کانال 3 می شناختند، افتتاح شد. شاه، نخست وزیر، وزیر پست و تلگراف و حبیب ثابت پیام هایی را در مراسم افتتاحیه قرائت کردند.

از فردای آن روز تلویزیون ایران از ساعت 6 عصر تا 10 شب به پخش برنامه های سرگرم کننده مثل تئاتر، فیلم، سریال، انیمیشن و مسابقه و البته اخبار می پرداخت. متن بخش اخبار را اداره انتشارات و رادیو یا خبرگزاری پارس در اختیار مدیران تلویزیون قرار می دادند.

شبکه تلویزیونی بعدی که متعلق به ارتش امریکا بود یک سال بعد از افتتاح تلویزیون ثابت پاسال شروع به کار کرد. امریکایی ها پنج سال پیش از افتتاح این شبکه، یک ایستگاه رادیویی هم در تهران تأسیس کرده بودند. فعالیت رادیو و تلویزیون ارتش امریکا که برنامه هایی به زبان انگلیسی تولید و پخش می کرد، در سال 55 به دستور شاه متوقف شد.

اواسط دهه چهل سازمان رادیو و تلویزیون ملی تأسیس شد. تلویزیون ملی ایران به عنوان سومین شبکه تلویزیونی بعد از تلویزیون ثابت و شبکه ارتش امریکا شروع به کار کرد. پس از مدتی ثابت پاسال فرستنده های خود را به دولت فروخت و از این تاریخ به بعد، رادیو و تلویزیون به طور کامل زیر نظر حکومت اداره شد و تلویزیون ثابت اولین و آخرین تلویزیون کاملاً خصوصی ایران باقی ماند.

هر چند سایه سیاست های حکومت همواره بر اخبار و برنامه های این رسانه باقی ماند، اما وجه سرگرم کننده جعبه جادو تا سال ها مردم عصر تلویزیون را مسحور خود ساخت.

منبع: روزنامه ایران